س- مقصود از معرفت امام زمان كه در روايت آمده چيست كه مى فرمايد: من مات و لم يعرف امام زمانه ، مات ميته جاهليه (1) هر كس بميرد و امام زمان خويش را نشناسد، بسان مردن زمان جاهليت جان سپرده است .

ج - يعنى امام عليه السّلام را مفترض الطاعه بداند چنانكه در روايت ديگر به اين معنى تفسير شده است . وگرنه اسم و شخص امام عليه السّلام را كه كافر و مومن مى دانند. و شناختن امام زمان عليه السلام به عنوان مفترض الطاعه تحقق نمى يابد مگر اينكه امام سابق و نصب او را به نص از امام سابق بشناسد. و اگر به يكى از ائمه عليه السّلام معرفت نداشته باشد معرفت او كامل نخواهد بود.

 س - آيا از اين روايت نمى توان استفاده كرد كه مخالفين كافرند؟ ج - مخالفين مجرم هستند، ولى كافر نيستند.

 س - خير، چنين كسى از نعمتهاى اخروى محروم خواهد بود؛ زيرا خداوند متعال مى فرمايد: و من كان فى هذه اعمى ، فهو فى الاخره اعمى و اضل سبيلا (اسراء: 72). و هر كس در اينجا (دنيا) كور (دل ) باشد، در آخرت هم كور (دل ) او گمراهتر خواهد بود. همچنين راه بهشت و سعادت براى او بسته ، و رحمت و مغفرت پروردگار شامل حال او نخواهد شد؛ چرا كه خداوند متعال مى فرمايد: فضرب بينهم بسور له باب باطنه فيه الرحمه ، و ظاهره من قبله العذاب (حديد: 13) آنگاه ميان آنها ديوارى زده مى شود كه آن را دروازه اى است كه باطنش رحمت است و ظاهرش روى به عذاب دارد.

1-ر، ك : اصول كافى ، ج 1، ص 371، روايت 5، و ص 376، روايت 1 و 2، و ص 377، روايت 3، و ص 378، روايت 2، و ص 379، روايت 1، و ج 2، ص 20، روايت 6، و ص 21، روايت 9.